Samenstellingen met assimilatie

Algemeen

Leerlingen leren samenstellingen met assimilatie zoals 'afval' juist te spellen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om samenstellingen zoals 'afval' op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een briefje schrijft.

Introductie

Je controleert of de leerlingen het begrip samenstelling kennen en herkennen. Je leest de woorden die op het bord staan en vraagt aan de leerlingen of het gaat om een samenstelling of niet. Vervolgens pak je de gum en gum je de grijze rondjes weg. Achter het rondje verschijnt een kruis of vinkje, zodat de leerlingen kunnen zien of het om een samenstelling gaat of niet. Als het geen samenstelling is, kun je vragen wat voor woord het wel is (bijvoorbeeld: werkwoord of verkleinwoord). Vraag eventueel of de leerlingen zelf ook een samenstelling kunnen noemen.

Instructie

Je vraagt welke twee woorden je hoort in het woord 'afval'. Je hoort 'af' en je hoort 'val'. Als je het woord snel zegt, kun je /affal/ horen. Je deelt het woord in twee stukken om goed te horen wat je schrijft. Vervolgens leg je de regel uit die bij de categorie hoort.
- Luister naar de twee woorden van de samenstelling. Schrijf de twee woorden aan elkaar. Je doet dit voor met het woord afval. Je benadrukt dat je het hele woord opschrijft. De laatste letter van het eerste woord blijft staan.
Je legt uit dat je soms niet goed hoort wat je moet schrijven, soms hoor je een letter niet. Toch schrijf je de twee woorden volledig op en plakt ze aan elkaar. Daardoor schrijf je soms twee dezelfde letters achter elkaar. Je illustreert dit met het woord 'handdoek'. Je hoort /handoek/, maar als je goed naar de twee woorden luistert, hoor je 'hand' en 'doek'. Als je deze twee woorden aan elkaar plakt, schrijf je dus twee medeklinkers achter elkaar. Daarna passen de leerlingen de regel toe door stap voor stap het woord te spellen. Eerst doe je dit voor bij het woord 'schildpad'. Misschien hoor je /schilpad/, je benadrukt dat het woord 'schildpad' bestaat uit het woord 'schild' en 'pad'. Je wijst naar de laatste letter van het eerste woord, de laatste letter van het woord blijft staan. Bij het woord 'feesttent' wijs je naar de medeklinkers, je schrijft twee keer 't'. Daarna controleer je of de leerlingen de stappen zelf kunnen uitvoeren bij de woorden 'aardbei' en 'postbode'. Vervolgens schrijven de leerlingen de woorden helemaal zelf op. Elke afbeelding staat voor een woord, de leerlingen schrijven de samenstelling op.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen aan hoe het eerste woord van de samenstelling eindigt. Vervolgens schrijven de leerlingen twee samenstellingen over. Daarna moeten de leerlingen de samenstelling opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees.

Dictee van de categorie:
1. Kiki is voortdurend gefocust op de bal. Schrijf op: voortdurend
2. In de rust maakt ze haar tennisschoenen schoon. Schrijf op: tennisschoenen
3. Kiki's gezicht is vuurrood. Schrijf op: vuurrood
4. Schrijf de zin op: Kiki pakt een handdoek uit haar sporttas.

Gemengd dictee:
1. Robin wacht bij de ingang op Kiki. Schrijf op: ingang
2. Hij heeft een kladblok in zijn hand. Schrijf op: kladblok
3. Robin vraagt een handtekening aan Kiki. Schrijf op: handtekening
4. Schrijf de zin op: Kiki pakt een balpen uit haar jaszak.

Aandachtspunten

- De kans bestaat dat de leerlingen letters vergeten wanneer ze een samenstelling opschrijven. Vraag telkens uit welke twee woorden de samenstelling bestaat.
- Soms schrijven de leerlingen de samenstelling op als twee losse woorden. Hang de wandkaart op in de klas en verwijs naar de wandkaart wanneer de leerlingen twee losse woorden opschrijven.