Cijferend optellen t/m 10.000

Algemeen

De leerlingen kunnen cijferend optellen t/m 10 000 met en zonder overschrijding.

Belang

Met cijferend optellen kun je getallen handig bij elkaar optellen die je niet in één keer uit je hoofd kan uitrekenen. Je kunt zo handig en snel meerdere grote getallen bij elkaar tellen.

Introductie

Laat de leerlingen een zo groot mogelijk getal maken met de gegeven cijfers.

Instructie

Cijferen is een manier om grote getallen op te kunnen tellen. Leg uit dat je via cijferend optellen een optelsom handig uit kunt rekenen. Herhaal de betekenis van de letters DHTE. Laat vervolgens stapsgewijs zien hoe je te werk gaat bij verschillende manieren van cijferend optellen en laat de leerlingen na elke instructie zelf oefenen. De som 4571 + 3126 reken je uit door de getallen onder elkaar te zetten en het grootste getal bovenaan te zetten. Tel eerst de eenheden bij elkaar, dan de tientallen, de honderdtallen en als laatste de duizendtallen. De uitkomst van de tussensom wordt telkens onderaan genoteerd. Leg dan uit hoe je rekent als je door het tiental en het honderdtal telt. Eerst tel je de eenheden bij elkaar. De uitkomst is hoger dan 10 dus je noteert de 1 in het onthoudhokje van de tientallen. Daarna tel je de tientallen bij elkaar en tel je ook de 1 uit het onthoudhokje mee. Vervolgens tel je de honderdtallen bij elkaar en tel je ook de 1 uit het onthoudhokje mee. Als laatste tel je de duizendtallen bij elkaar en dan heb je de som cijferend uitgerekend. Laat ook een som zien waarbij het tiental, honderdtal en duizendtal wordt overschreden en vraag de leerlingen om deze uit te rekenen. Dan leg je uit hoe je een optelsom met meerdere getallen cijferend uitrekent. Je gebruikt dan alle onthoudhokjes.

Controleer of de leerlingen cijferend kunnen optellen door de volgende vragen te stellen:
- Waarom is het handig om cijferend op te tellen?
- Wat betekenen de letters D H T E?
- Waar begin je altijd bij cijferend rekenen?
- Reken deze sommen uit door te cijferen en de getallen onder elkaar te zetten: 1428 + 273 = en 2569 + 3756

Inoefening

De leerlingen oefenen eerst door een som met honderdtal overschrijding uit te rekenen. Dan met een som met tiental overschrijding en grotere getallen en vervolgens met een som waarbij het tiental, honderdtal en duizendtal overschreden worden.

Afsluiting

Laat de leerlingen de sommen naar het DHTE-schema slepen en cijferend uitrekenen. Bespreek nogmaals waarom het handig is om sommen cijferend uit te rekenen en hoe je dit doet. Reken altijd van rechts naar links en maak gebruik van de onthoudvakjes als je iets overhoudt. Zo kun je ook sommen met grote getallen handig en snel uitrekenen zonder dat je dit uit je hoofd hoeft te doen.

Aandachtspunten

Voor de leerlingen die moeite hebben met cijferen, herhaal je de betekenis van D H T E en hoe je getallen in een DHTE-schema plaatst. Schrijf de hulpsommen uit. Markeer eventueel de eenheden, tientallen, honderdtallen en duizendtallen van boven naar beneden zodat het duidelijk zichtbaar wordt wat je bij elkaar telt. Leerlingen die het cijferen al beheersen kunnen de instructie overslaan en mogen de sommen direct cijferend uitrekenen zonder de hulpsommen te noteren.