Aftrekken t/m 20 via de inverse-relatie

Algemeen

Leerlingen leren aftrekken t/m 20 via de inverse-relatie. Hierbij leren ze dat elke optelsom bij een aftreksom hoort, als je de getallen omdraait.

Belang

Deze strategie helpt bij het snel en handig rekenen. Het geeft inzicht in de sommen en getallen tot en met 20.

Introductie

Je begint het met splitsen van getallen in afbeeldingen. Daarna met getallen en een splitsdakje. Leerlingen kunnen hierbij ook blokjes gebruiken. Je kunt er ook nog een aantal mondeling doen, waarbij leerlingen getallen moeten splitsen die jij opnoemt. Bijvoorbeeld: "Het getal 15 splits ik in 4 en in ...". Daarna haal je samen de twee juiste sommen uit de afbeelding. Je ziet in totaal 16 appels, waarvan er 3 op de grond liggen. Je kunt zeggen 16 - 3 of 13 + 3. Bespreek waarom de andere opties fout zijn (zoals 13 - 3 is fout, omdat het totale aantal 16 is en niet 13).

Instructie

Je legt uit dat als je de optelsom weet, je de aftreksom ook kunt weten. De getallen zijn alleen omgedraaid. Bij de aftreksom begin je met de uitkomst van de optelsom. Als je daar een van de getallen afhaalt, blijft het andere getal over. Laat dit zien met kralen op het bord. Daarna oefen je dezelfde som met een ander aantal kralen. Daarna laat je een splitsing van het getal 5 zien en de bijbehorende sommen. Dit oefen je samen met de leerlingen met verschillende splitsingen. Na het oefenen met de getallen omdraaien in de som waarbij deze zichtbaar zijn met kralen, leg je uit dat dit ook blijft gelden als je de getallen niet kunt tellen of zien. Oefen samen met de leerlingen zo ook het omdraaien van de getallen en het invullen van de sommen.

Controleer aan de hand van de volgende vragen of leerlingen sommen met de wisseleigenschap beheersen:
- Het getal 18 splits je in 12 en in ...?
- 8 + 9 = 17. Hoeveel is 17 - 8?

Inoefening

Eerst maken de leerlingen een opgave waarbij kralen te tellen zijn en waarbij de hulpsom is gegeven. Daarna een opgave met een splitsdakje en dan een opgave met sommen waarbij enkel de getallen zichtbaar zijn.

Afsluiting

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om dit te kunnen, zodat je sneller en handig kunt rekenen. Het is bijvoorbeeld handig dat als je weet dat er 13 appels in de boom hangen en 1 op de grond, dat dat samen 14 is. Andersom weet je dat als je in totaal 14 appels hebt, waarvan er 1 op de grond ligt, dat er nog 13 appels in de boom hangen.Ter afsluiting maak je samen met de leerlingen twee sommen bij de getoonde afbeelding. Daarna doe je hetzelfde, maar met sommen waarbij de splitsing niet zichtbaar is.

Aandachtspunten

Leerlingen die er moeite mee hebben, kunnen de sommen vormen met MAB-materiaal (of rekenrek). Laat ze bijvoorbeeld het getal 18 splitsen in 13 en 5 blokjes. Laat ze het neerleggen en vertellen welke optelsom erbij hoort als je het totale aantal wilt weten (5 + 13 = 18). Daarna vraag je wat er overblijft als je van 18 blokjes er 5 afhaalt. Benadruk dat je het niet opnieuw hoeft uit te rekenen, omdat je bij de optelsom al hebt gekeken hoeveel blokjes er liggen.