Woorden met ~x~

Algemeen

Leerlingen leren woorden met ~x~ zoals mixer, saxofoon, examinator & lynx te herkennen en juist te spellen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om woorden met ~x~ op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een recept op wilt schrijven.

Introductie

De leerlingen luisteren naar de zinnen. Je hoort twee keer hetzelfde woord. Je vraagt aan de leerlingen of dit woord verschillend klinkt. In deze les leren de leerlingen bij welke woorden je /ks/ hoort, maar deze niet schrijft.

Instructie

Je legt de regel uit die bij de categorie hoort. Hoor je /ks/ Dan schrijf je soms ~x~. Je legt uit dat dit leenwoorden uit verschillende talen zijn, het zijn weetwoorden die je moet onthouden.

Deze les bevat vier activiteiten om de weetwoorden te oefenen. Je kunt ervoor kiezen om al deze oefeningen in één les te behandelen, maar de oefeningen zijn ook goed afzonderlijk te behandelen. Zo kun je de woorden op verschillende momenten oefenen.
Pagina's:
-Sleep het woord naar de juiste afbeelding. De leerlingen slepen het woord naar de juiste afbeelding.
-Woordzoeker. Je bespreekt welke woorden bij de zinnen passen. Vervolgens zoeken de leerlingen de woorden op in de puzzel. Op de volgende pagina vind je de antwoorden. Je controleert of de leerlingen woorden zoals 'complex' en 'taxeren' kunnen uitleggen.
-Welke taxi is het snelst? Je deelt de klas in twee groepen om het spel te kunnen spelen. Je draait aan de schijf door op de blauwe stip te drukken. Het cijfer op de draaischijf geeft aan hoeveel plaatsen een auto vooruit mag. Vervolgens kijk je naar de kleur van de luidspreker. De kleur geeft aan wat voor soort opdracht bij het woord hoort. Daarna klik je op de luidspreker op de weg en je laat de leerlingen de opdracht uitvoeren. Voorbeeld: de draaischijf geeft het cijfer twee aan. Je zet een taxi twee plaatsen vooruit. Je ziet een blauwe luidspreker. Een blauwe luidspreker betekent dat een leerling het woord moet omschrijven. Je klikt op de blauwe luidspreker om het woord af te spelen. Je bespreekt met de klas of de omschrijving klopt bij het woord. Het team van de taxi die als eerst bij de finish is, heeft het spel gewonnen.
- Woordenbingo. De leerlingen tekenen op een vel papier negen vakken. In elk vak schrijven de leerlingen een ander woord. De leerlingen kunnen kiezen uit de woorden op het midden van de pagina. Wanneer iedereen negen woorden heeft opgeschreven, noem je willekeurig woorden op uit het middelste vak. De leerling die als eerst één rij heeft (horizontaal, verticaal of diagonaal), heeft gewonnen. Je kunt dit spel eventueel herhalen of uitbreiden met de woorden uit de woordenlijst. De woordenlijst vind je op de laatste pagina van de les.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen aan welke letter bij de klank hoort. Vervolgens geven de leerlingen het woord met ~x~ die klinkt als /ks/ aan. Daarna moeten de leerlingen het woord afmaken en opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingscategorie goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees. Op de laatste pagina van de les vind je de woordenlijst van dit doel.

Dictee van de categorie:
1. Xem en Xavier oefenen voor het examen van muziek. Schrijf op: examen
2. Xem speelt xylofoon. Schrijf op: xylofoon
3. Xavier speelt saxofoon. Schrijf op: saxofoon
4. Schrijf de zin op: Ze spelen het liedje exact tegelijk.

Gemengd dictee:
1. Tijdens de party spelen we een quiz. Schrijf op: party
2. De quizmaster stelt de vragen. Schrijf op: quizmaster
3. Hij controleert consequent de antwoorden. Schrijf op: consequent
4. Schrijf de zin op: De jury telt de punten op.

Aandachtspunten

- Het visueel maken door de wandkaarten op te hangen helpt bij het plaatsen van de weetwoorden. Hang de wandkaarten op in de klas en verwijs hiernaar wanneer je woorden ziet die horen bij deze categorie.
- Omdat je niet kunt horen hoe je het woord schrijft, is het belangrijk dat leerlingen veel in aanraking komen met de woorden en de woorden kunnen plaatsen bij de juiste categorie.
- Met name bij de weetwoorden is het zeer belangrijk dat leerlingen de betekenis van de woorden kennen. Heb hier aandacht voor tijdens de instructieles. Je controleert of leerlingen woorden zoals 'complex' en 'claxon' kunnen uitleggen.
- Woorden met ~x~ kunnen verkeerd worden gespeld. Het gevaar bestaat dat de leerlingen ks of xs schrijven in plaats van x.