Woorden met s~ of z~

Algemeen

Leerlingen leren onderscheid te maken tussen woorden met s~ en z~, zoals slot, suiker, zaag en postzegel.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om woorden met s~ en z~ te kunnen onderscheiden en op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een kaart wilt schrijven.

Introductie

De leerlingen oefenen eerst de auditieve analyse van de woorden. Wanneer de leerlingen /s/ horen, gaan ze staan. Wanneer de leerlingen /z/ horen, gaan ze zitten. Laat de leerlingen de woorden hardop uitspreken en hakken.

Instructie

Bespreek met de leerlingen dat wanneer je een woord hakt en de klank /s/ hoort, je /s/ moet schrijven. Dit is een klank zonder stemgeluid. Wanneer je het woord hakt en de klank /z/ hoort, moet je /z/ schrijven. Dit is een klank met stemgeluid. De leerlingen kunnen dit controleren door twee vingers op de keel te leggen en de woorden langzaam uit te spreken. Bij het uitspreken van de /s/ gaan de stembanden niet trillen. Bij het uitspreken van /z/ gaan de stembanden wel trillen. Deze woorden horen bij de luisterwoorden.
Bespreek de stappen voor het spellen. Vervolgens doe je de stappen voor met het woord 'slaap'. Op de lijntjes kun je het woord schrijven. Laat bij het woord 'zweet' de leerling zelf het woord in stukken hakken en het woord opschrijven. Je kunt zelf eventueel meeschrijven in het schrijfvlak. Ten slotte doorlopen de leerlingen de stappen voor het woord ‘zaal’. Door het maken van de puzzel controleer je of de leerlingen de spellingscategorie goed beheersen. De in te vullen woorden zijn: sok, zand, saai, zolder, sop. Wanneer je de juiste letters achter elkaar zet krijg je het woord 'kaars'.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen aan in welk woord dezelfde klank te horen is. Vervolgens geven de leerlingen aan welke letter bij de klank hoort. Daarna moeten de leerlingen het woord afmaken en opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingscategorie goed begrijpen en je vraagt naar de spellingsregel die bij deze woorden hoort. Je laat de leerlingen verwoorden welke stappen ze moeten nemen om de woorden op de juiste wijze te kunnen spellen. Ten slotte geef je het dictee.

Dictee van de categorieën:
1. We gaan naar het zuiden van Spanje. Schrijf op: zuiden
2. Daar schijnt vaak de zon. Schrijf op: zon
3. Ik speel met mijn vakantievriendjes. Schrijf op: speel
4. Schrijf zin op: Maar het liefst zwem ik in de zee.

Aandachtspunten

De letters /s/ en /z/ kunnen door elkaar worden gehaald. De verwarring is afhankelijk van de uitspraak en kan sommige regio's problemen geven. Spreek de juiste klank hardop, langzaam en correct uit. Leerlingen die het lastig vinden om de klank te horen, kunnen voelen of de klank met of zonder stemgeluid is. Ook goed hakken en plakken is belangrijk. Het visueel maken met een hak-en-plak-kaart of hak-en-plak-bewegingen kan daarbij helpen. Let erop dat je bij het hakken van woorden altijd de klank laat horen zoals het in het woord te horen is, dus met letterklanken (letter b = /bu/) en niet met alfabetklanken (letter b = /bee/).