Vlekkensommen optellen en aftrekken t/m 20

Algemeen

Leerlingen leren optellen en aftrekken in vlekkensommen tot en met 20.

Belang

Als je weet wat getallen in optel- en aftreksommen betekenen, kun je ook vlekkensommen maken.

Introductie

Je geeft de leerlingen een getalkaartje met een getal tussen de 0 en 11. Vervolgens lopen de leerlingen rond in het lokaal en maken sommen door in tweetallen de getalkaartjes bij elkaar op te tellen. Wanneer ze de som hebben uitgerekend, lopen ze weer naar een andere klasgenoot om de som mee te maken. Eventueel kun je de helft van de leerlingen ook getallen boven de tien geven en ze aftreksommen laten maken en uitrekenen.

Instructie

Je legt uit dat je bij het optellen in een vlekkensom kijkt hoeveel er nog bij het getal dat er al staat moet om de uitkomst te krijgen. Je legt uit dat je bij een optelsom handig kunt bepalen hoeveel er nog bij moet, door het getal dat er al staat van de uitkomst af te trekken. Van bijvoorbeeld de optelsom 8 + ... = 12 maak je dus de aftreksom 12 - 8 = 4. Dit laat je ook zien bij een optelsom waarbij het tweede getal niet is ingevuld. Je legt uit dat je bij een aftreksom handig kunt bepalen hoeveel er nog bij moet, door de uitkomst van het eerste getal af te trekken. Van bijvoorbeeld de aftreksom 15 - ... = 9 maak je dus de aftreksom 15 - 9 = 6. Wanneer je het eerste getal van een aftreksom moet bepalen, tel je het tweede getal en de uitkomst bij elkaar op. Op het digibord staan vervolgens vier sommen, waarbij een getal ontbreekt. Daarnaast staan vier sommen die de leerlingen kunnen gebruiken om het ontbrekende getal uit te rekenen. Je laat de leerlingen bepalen welke sommen bij elkaar horen en kunt ze in de denkwolkjes bij de goede vlekkensom slepen. Daarna laat je de leerlingen de goede getallen in de vlekkensommen slepen, waarbij je ze laat verwoorden welke som ze hebben gemaakt om dit uit te rekenen. Tot slot staan er een aantal sommen op het bord, waarbij de plustekens en mintekens ontbreken. De leerlingen bepalen welk teken in de som hoort. Je kunt het antwoord zien door te gummen.

Om te controleren of leerlingen kunnen optellen en aftrekken in vlekkensommen tot en met twintig, kun je de volgende vragen stellen:
- Hoe kun je handig bepalen welk getal je op de lege plek moet invullen?
- Wat voor som maak je bij de vlekkensom 14 + ... = 9?
- Wat voor som maak je bij de vlekkensom ... - 8 = 3?

Inoefening

De leerlingen krijgen eerst een som, waarbij ze moeten bepalen welk teken er ontbreekt, de plus of de min. Vervolgens krijgen ze een optelsom, waarbij ze moeten bepalen welk getal er ontbreekt. In de derde oefening bepalen de leerlingen welk teken en welk cijfer ontbreken. Laat de leerlingen verwoorden hoe ze aan het antwoord komen.

Afsluiting

Je herhaalt het belang van het doel en vraagt hoe leerlingen handig kunnen bepalen welk getal ze moeten invullen in een vlekkensom. Vervolgens staan er op het digibord een aantal vlekkensommen, waarbij in elke som een getal niet meer zichtbaar is door een ballon. De leerlingen bepalen welke getallen dit zijn. Je laat ze verwoorden met welke som de leerlingen het ontbrekende getal hebben uitgerekend. Je kunt de ballonnen wegslepen om het antwoord te zien.

Aandachtspunten

Wanneer leerlingen moeite hebben met dit doel, kun je ze met behulp van een getallenlijn laten bepalen welk getal ontbreekt. De leerlingen kunnen in sprongen tellen hoeveel er nog bij moet of hoeveel er nog af moet.

Instructiemateriaal

Voor elke leerling een getalkaartje met een getal tussen de 0 en 20.