Vermenigvuldigen met een getal t/m 100 via compenseren

Algemeen

Leerlingen leren keersommen uitrekenen door te compenseren tot een tiental.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om te kunnen vermenigvuldigen via compenseren, zodat ze op een handige manier een keersom kunnen uitrekenen en zo weten hoeveel ze van iets hebben.

Introductie

Je oefent het afronden op tienvouden. In het lokaal hang je voor de les een aantal tienvouden op volgorde. Je geeft de leerlingen allemaal een briefje met een getal erop dat ze gemakkelijk kunnen afronden op een van de getallen die in het lokaal hangen, bijvoorbeeld getalbriefjes van 88, 89, 91 of 92 die afgerond kunnen worden op het getal 90. De leerlingen lopen zonder met elkaar te overleggen met het briefje naar het getal in het lokaal waar ze op moeten afronden. Vervolgens bespreek je de getallen met de leerlingen om te kijken of het klopt. Daarna laat je de leerlingen in tweetallen oefenen met het vermenigvuldigen met één tienvoud. Er ligt een stapel kaarten met getallen van 1 tot en met 9. Op de andere stapel met kaarten staan tienvouden. Beide leerlingen pakken van elke stapel één kaart, rekenen de keersom uit en bespreken welke leerling het hoogste antwoord heeft.

Instructie

Leg eerst uit dat je bij compenseren de getallen van de som aanpast naar ronde getallen die dichtbij liggen, zodat je de som handiger kunt uitrekenen. Leg dit aan de hand van een voorbeeld uit. Zo staat er een keersom op het digibord. Geef aan dat je 29 naar boven afrondt, dus dat wordt 30. Vervolgens reken je deze vermenigvuldiging uit. Geef aan dat je dit handig kunt uitrekenen, door de som eerst uit te rekenen zonder 0. Vervolgens kun je de 0 weer achter het antwoord zetten. Benadruk dat je een te grote vermenigvuldiging hebt gemaakt. Je hebt 8 × 1 te veel gedaan. Dit haal je van het antwoord af. Bespreek klassikaal hoe de leerlingen de som 48 × 6 zouden kunnen uitrekenen. Daarna laat je de leerlingen aangeven welke hulpsom zij zouden gebruiken en moeten ze zelf sommen maken, waarbij ze eerst een hulpsom bedenken en vervolgens de som uitrekenen.

Controleer of de leerlingen kunnen vermenigvuldigen door te compenseren met de volgende vragen:
- Wat doe je als je een keersom compenseert?
- Op welke manier reken jij 48 × 4 uit?

Inoefening

Leerlingen oefenen eerst met keersommen, waarbij ze kunnen kiezen uit antwoordmogelijkheden. Daarna wordt alleen de som getoond en rekenen de leerlingen deze uit.

Afsluiting

Je bespreekt met de leerlingen nog eens dat het belangrijk is om te kunnen vermenigvuldigen via compenseren tot een tiental, omdat je zo keersommen op een handige manier kunt uitrekenen. Vervolgens controleer je of de leerlingen kunnen uitleggen dat je bij compenseren de som aanpast, door er ronde getallen van te maken waar je eenvoudiger mee kunt rekenen. Laat de leerlingen in groepjes oefenen met het compenseren. Een leerling noemt een getal dat dicht bij een tienvoud ligt, een andere leerling gooit 2 dobbelstenen en vervolgens rekent het hele groepje deze som uit. Laat hen overleggen welke hulpsom zij gebruiken. Benadruk dat de 2 dobbelstenen samen een getal moeten vormen onder de 10, anders mag je nog een keer gooien.

Aandachtspunten

Laat leerlingen die moeite hebben met keersommen door te compenseren tot het tiental eerst oefenen met het afronden van getallen tot en met 100. Laat hen daarna oefenen met de keersommen tot en met 10. Laat leerlingen hier concreet materiaal, zoals blokjes, bij gebruiken of laat hen de keersommen tekenen op een kladblaadje.

Instructiemateriaal

Tienvouden op een A4, briefjes met getallen die de leerlingen moeten afronden en twee dobbelstenen per groep.