Tussenklank ~s~

Algemeen

Leerlingen leren samenstellingen met tussen-s zoals 'schildersezel' juist te spellen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om samenstellingen zoals 'schildersezel' op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een routebeschrijving maakt.

Introductie

Je controleert of de leerlingen nog weten wat een samenstelling is. De leerlingen werken in tweetallen en gaan in de klas op zoek naar samenstellingen. Je kunt de zandloper aanzetten om twee minuten bij te houden, in die tijd kunnen de leerlingen zoveel mogelijk samenstellingen opschrijven. Vervolgens bespreek je enkele samenstellingen, schrijf eventueel de woorden op. Je herhaalt dat je bij een samenstelling de woorden aan elkaar schrijft. Vandaag leren de leerlingen om samenstellingen waarbij je een 's' tussen de woorden hoort, juist te schrijven.

Instructie

Je vraagt welke twee woorden je hoort in het woord 'schildersezel'. Je hoort 'schilder' en je hoort 'ezel', tussen deze woorden hoor je de tussenklank /s/. Je deelt het woord in twee stukken voordat je het woord opschrijft. Vervolgens leg je de regel uit die bij de categorie hoort:
- Hoor je een tussen-s in samenstellingen? Dan schrijf je die.
Je legt uit dat je soms twee keer de letter 's' achter elkaar schrijft. Dit is het geval als het tweede deel van de samenstelling met een sis-klank begint. Als leerlingen twijfelen of ze een tussen-s schrijven, kunnen ze het tweede woord van de samenstelling veranderen door een ander woord. Vervolgens pas je de regel toe door stap voor stap de woorden te spellen. Eerst doe je dit voor bij de woorden 'geluksgetal' en 'najaarsstorm'. Benadruk dat je bij het woord 'najaarsstorm' twee keer 's' achter elkaar schrijft, want 'storm' begint met 's' én je hoort de tussenklank /s/. Daarna voeren de leerlingen de stappen zelf uit door de woorden ' kapperszaak' en 'oorlogsschip' te spellen. Ook bij het woord 'oorlogsschip' benadruk je dat je twee keer 's' na elkaar schrijft. Ten slotte controleer je of de leerlingen de woorden zelf op kunnen schrijven. De leerlingen maken de samenstellingen door de juiste woorden bij elkaar te zoeken, vervolgens schrijven de leerlingen de vier samenstellingen op. Je benadrukt dat je in het woord 'verbanddoos' geen tussen-s hoort, je schrijft deze dus ook niet.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen aan uit welke woorden de samenstelling bestaat. Vervolgens maken de leerlingen het woord af en schrijven ze het woord over. Daarna moeten de leerlingen de samenstelling opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees.

Dictee van de categorie:
1. De straten in het stadscentrum zijn afgesloten. Schrijf op: stadscentrum
2. Op het verkeersbord staat een nieuwe route. Schrijf op: verkeersbord
3. De voetgangersroute gaat nu via de markt. Schrijf op: voetgangersroute
4. Schrijf de zin op: De nieuwe route zorgt voor gevaarlijke verkeerssituaties.

Gemengd dictee:
1. De bakkerszaak ligt op loopafstand. Schrijf op: loopafstand
2. Ik loop naar de bakkerszaak. Schrijf op: bakkerszaak
3. Ik schrijf mijn bestelling op een notitieblaadje. Schrijf op: notitieblaadje
4. Schrijf de zin op: Ik koop een roggebrood en een krentenbol.

Aandachtspunten

- Soms schrijven de leerlingen de samenstelling op als twee losse woorden. Hang de wandkaart op in de klas en verwijs naar de wandkaart wanneer de leerlingen twee losse woorden opschrijven.
- Als leerlingen het lastig vinden om twee keer de 's' achter elkaar te schrijven, kan het helpen om de sis-klank van een tweede woord te benadrukken. Je vraagt dan of het tweede deel van de samenstelling begint met een sis-klank. Wanneer dit het geval is komt de 's' twee keer achter elkaar.