Samenstellingen I (eenvoudig)

Algemeen

Leerlingen leren eenvoudige samenstellingen zoals 'schatkist' juist te spellen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om samenstellingen zoals 'schatkist' op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een briefje voor je zusje schrijft.

Introductie

Je controleert of de leerlingen het begrip samenstelling kennen en herkennen. Je verdeelt de klas in twee teams, elk team is een kleur. Vervolgens klik je op werpen. Als op de dobbelsteen van het team een samenstelling verschijnt, mag de fiets één stapje vooruit. Het team dat als eerst bij de finish is, wint. Voorbeeld: je drukt op werpen. De groene dobbelsteen geeft 'grapjas' aan, de oranje dobbelsteen geeft 'armpje' aan. Grapjas is een samenstelling, dus het groene team mag de fiets een stap vooruit zetten.

Instructie

Je vraagt welke twee woorden je hoort in het woord 'schatkist'. Je hoort 'schat' en je hoort 'kist'. Beide woorden van de samenstelling hebben een eigen betekenis. Vervolgens leg je de regel uit die bij de categorie hoort.
- Luister naar de twee woorden van de samenstelling. Schrijf de twee woorden aan elkaar. Je doet dit voor met het woord schatkist. Je benadrukt dat je het hele woord opschrijft. Daarna passen de leerlingen de regel toe door stap voor stap het woord te spellen. Eerst doe je dit voor bij de woorden 'trouwring' en 'groeipijn'. Daarna controleer je of de leerlingen de stappen zelf kunnen uitvoeren bij de woorden 'sportschoen' en 'melkpak'. Vervolgens schrijven de leerlingen de woorden helemaal zelf op. Elke afbeelding staat voor een woord, de leerlingen schrijven de samenstelling op. Soms heeft een plaatje niets met de betekenis van het woord te maken (bijvoorbeeld bij het woord 'klokhuis'). De pagina nodigt daardoor uit om over de betekenis van de woorden te praten.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen aan hoe het eerste woord van de samenstelling eindigt. Vervolgens schrijven de leerlingen twee samenstellingen over. Daarna moeten de leerlingen de samenstelling opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees.

Dictee van de categorie:
1. De juf pakt haar leesbril. Schrijf op: leesbril
2. Ze leest in het taalboek. Schrijf op: taalboek
3. Mats werkt aan zijn weektaak. Schrijf op: weektaak
4. Schrijf de zin op: Hij pakt een balpen en maakt de deelsom.

Gemengd dictee:
1. Mats maakt een lastige opdracht. Schrijf op: opdracht
2. Daarom vraagt hij hulp. Schrijf op: vraagt
3. Zijn buurman Joep mag hem helpen. Schrijf op: buurman
4. Schrijf de zin op: Joep is al klaar met de schrijfles.

Aandachtspunten

- De kans bestaat dat de leerlingen letters vergeten wanneer ze een samenstelling opschrijven. Vraag telkens uit welke twee woorden de samenstelling bestaat.
- Soms schrijven de leerlingen de samenstelling op als twee losse woorden. Hang de wandkaart op in de klas en verwijs naar de wandkaart wanneer de leerlingen twee losse woorden opschrijven.