Samenstellen van getallen t/m 20

Algemeen

De leerlingen kunnen bepalen welke getallen samen een getal tot 20 vormen.

Belang

Als leerlingen goed willen leren rekenen, is het belangrijk om getallen t/m 20 te kunnen samenstellen. Het helpt hen om gemakkelijker getallen bij elkaar op te tellen en van elkaar af te trekken. Een klas van 12 leerlingen kan bijvoorbeeld uit verschillende groepjes bestaan.

Introductie

Eerst laat je leerlingen afbeeldingen zien waarbij ze voorwerpen kunnen tellen, daarna tellen ze stippen op lieveheersbeestjes. Laat leerlingen hardop voordoen hoe ze tellen.

Instructie

Bespreek met de leerlingen dat je getallen op verschillende manieren kunt samenstellen door te vragen hoeveel stippen de lieveheersbeestjes samen hebben. Alle setjes van 2 hebben steeds samen 12 stippen. Leg hiermee uit dat een getal uit verschillende andere kleinere getallen kan bestaan die samen evenveel zijn. Laat dan de verschillende kaarsen zien en vraag welke rij samen 14 kaarsen heeft. Laat eerst samen 14 zoeken met twee soorten kaarsen en dan met drie soorten kaarsen. Door de vakjes uit te gummen wordt zichtbaar of het juiste setje kaarsen is gekozen.
Daarna ga je samen met de leerlingen getallen verdelen in verschillende kleinere getallen door kaarsen te slepen en de bijbehorende getallen daaronder te noteren. Eerst verdeel je het getal hierbij in twee getallen en daarna op dezelfde manier in drie getallen.
Vervolgens leg je uit hoe leerlingen kunnen uitrekenen uit welke kleinere getallen een getal bestaat waarbij het totale aantal is weergegeven met hamburgers. De leerlingen tellen eerst een aantal van één van de getallen en tellen dan hoeveel er nog over zijn. Als hier een getal van is dan kunnen ze deze twee getallen samen kiezen. Is hier geen getal van dan tellen ze nog een keer een aantal met een ander getal. Bespreek daarna dat je ook getallen kunt samenstellen met meer dan 2 getallen met een voorbeeld waarbij het totale aantal is weergegeven met vlaggen. De leerlingen tellen hier eerst ook het aantal van de getallen en kijken dan of ze wat er over is kunnen samenstellen met meerdere getallen die er staan door te tellen en te kijken wat er over blijft.
Als laatste oefen je met leerlingen uit welke twee getallen het getal 18 bestaat en uit welke drie getallen het getal 16, zonder dat hierbij de totale hoeveelheid zichtbaar is. Laat leerlingen die dit nodig hebben hierbij het aantal neerleggen met blokjes en de blokjes verdelen.

Controleer of de leerlingen getallen t/m 20 kunnen samenstellen door de volgende vragen te stellen:
- Wat doe je als je een getal samenstelt uit meerdere getallen?
- Uit welke getallen kan het getal 17 bestaan?
- Kan het getal 14 uit 4 getallen bestaan?

Inoefening

Eerst oefen je met de leerlingen het samenstellen van een getal die uit twee getallen bestaat waarbij het totale aantal zichtbaar is en leerlingen kunnen tellen. Daarna oefen je dit nog eens met het tellen van de voorwerpen, maar dan kan je het getal samenstellen met drie getallen. Als laatste oefen je een getal samenstellen die uit drie getallen bestaat waarbij de voorwerpen niet meer zichtbaar zijn.

Afsluiting

Je herhaalt het leerdoel en vraagt wat je doet als je een getal samenstelt uit meerdere getallen, uit welke getallen bijvoorbeeld het getal zeventien kan bestaan en of het getal 14 uit 4 getallen kan bestaan. Daarna speel je het spel waarbij leerlingen samen 20 dobbelen. Je deelt de klas in groepjes van 3 of 4 leerlingen. De eerste gooit met een zeszijdige, tienzijdige of twaalfzijdige dobbelsteen. Elke worp wordt erbij opgeteld. De eerste die er 20 van maakt krijgt een punt.

Aandachtspunten

Laat leerlingen die moeite hebben met het samenstellen blokjes gebruiken. Oefen met ze het totale aantal neer te leggen en groepjes te maken van de getallen waar ze uit kunnen kiezen.

Instructiemateriaal

Blokjes, dobbelstenen.