Pv. verleden tijd zwak met stam op v of z

Algemeen

Leerlingen leren zowel enkelvoud als meervoud van de persoonsvormen verleden tijd waarbij de stam op v of z eindigt. De leerlingen leren de kofschipregel toe te passen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om woorden zoals leven, verven en reizen op de juiste wijze te kunnen vervoegen. Bijvoorbeeld als je een verhaal van je opa opschrijft.

Introductie

Je herhaalt de begrippen verleden tijd sterk en verleden tijd zwak door de luidsprekers naar de juiste machine te slepen. Vervolgens vraag je aan de leerlingen hoe je de stam kunt vinden. Je herhaalt dat je de stam kunt vinden door -en van het hele werkwoord af te halen. Je laat dit zien bij de woorden op het bord. Vervolgens kleur je de laatste letter van de stam blauw. Je geeft aan dat de leerlingen deze les woorden leren waarbij de stam eindigt op z of v (zoals kiezen en verven). Je laat zien dat de stam en de ik-vorm verschillend zijn. Zo is de stam 'kiez' terwijl de ik-vorm 'kies' is. Daarna herhaal je kort de kofschipregel en schrijven de leerlingen de werkwoorden op in de verleden tijd. Je kunt het stroomschema onder de pagina gebruiken om de voorkennis te activeren.

Instructie

Door de stappen in het stroomschema te volgen laat je zien dat de leerlingen vandaag leren om de persoonsvorm verleden tijd met een zwakke klankverandering juist te spellen. Je legt de regels uit die bij deze stap horen en je verwijst naar de wandkaart.
Eindigt de stam op een letter in 't kofschip-x?
Ja: schrijf de ik-vorm + te(n) op.
Nee: Schrijf de ik-vorm + de(n) op.
Vervolgens doe je de stappen voor met de woorden 'proeven' en 'grijnzen'. Je legt uit dat de stam eindigt op v (proev) en z (grijnz), terwijl de ik-vorm eindigt op f (proef) en s (grijns). Daarna doorlopen de leerlingen de stappen bij de woorden 'leven' en 'durven'. Gebruik ook het stroomschema om de stappen visueel te maken. Ten slotte controleer je of de leerlingen de woorden helemaal zelf op kunnen schrijven.

Inoefening

Eerst geven de leerlingen het missende woord aan. Vervolgens kiezen de leerlingen de juiste uitgang. Daarna moeten de leerlingen het woord uit de zin opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees. Door de dictees op het bord te tonen, leren de leerlingen de werkwoorden te vervoegen. Je zegt de juiste vorm van het werkwoord pas hardop tijdens het nakijken van het dictee.

Dictee van de categorie (volledig in verleden tijd):
1. Vroeger beleefde opa veel avonturen. (beleven, vt)
2. We verbaasden ons over opa's verhalen. (verbazen, vt)
3. Ik geloofde mijn oren niet. (geloven, vt)
4. We beefden van de spanning. (beven, vt)

Gemengd dictee (volledig in verleden tijd):
1. Oma veranderde opa's leven. (veranderen, vt)
2. Opa en oma verhuisden naar de boerderij. (verhuizen, vt)
3. Zo ontsnapte opa aan de drukke stad. (ontsnappen, vt)
4. Mama groeide op de boerderij op. (opgroeien, vt)

Aandachtspunten

- Het stroomschema kan de leerlingen helpen bij het spellen van de werkwoorden. Het stroomschema is te zien aan het begin van de instructie, daarnaast is het ook onder diverse instructiepagina's te vinden. Schuif daarvoor de pagina omlaag. Door de leerlingen een eigen stroomschema te geven, kunnen zij zelf de stappen zetten. Je vindt de stroomschema's om uit te printen via deze link: wandkaarten en stroomschema spelling
- De kans bestaat dat de leerlingen de kofschipregel niet goed toepassen. De leerlingen schrijven een d of t in plaats van andersom. Een ezelsbruggetje kan de leerling helpen. De eerste letter van 't kofschip-x is t. Dus als de laatste letter van de stam in 't kofschip-x zit, schrijf je een t.
- Leerlingen kunnen de laatste letter van de stam laten staan, in plaats van de laatste letter van de ik-vorm. Benadrukken dat de stam en ik-vorm verschillende begrippen zijn, kan dan helpen. Herhaal bijvoorbeeld de introductie met de leerlingen die dit lastig vinden.