Ongeschreven tussenklank bij r + medeklinker

Algemeen

Leerlingen leren het schrijven van woorden met een niet geschreven tussenklank bij een r met een medeklinker, zoals warm, park en jurk.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om te weten dat je soms een tussenklank bij woorden met r met een medeklinker hoort, maar niet schrijft (juruk - jurk).

Introductie

Leerlingen gaan op zoek naar woorden uit de 'woordstraat'. Dit zijn MKMM-woorden. De leerlingen kunnen de woorden opschrijven of vormen met de letters uit de letterbak. Besteed hierbij aandacht aan de twee medeklinkers aan het eind. Daarna gaan de leerlingen met alle gevonden woorden een zin bedenken. Vervolgens luister je naar de woorden met een ongeschreven tussenklank. Je hakt de woorden in klanken en benadrukt de laatste klank van het woord.

Instructie

Leg uit wat je hoort bij het in klanken hakken van woorden zoals 'jurk'. Leg uit dat je bij luisterwoorden de woorden schrijft zoals je ze hoort. Maar een uitzondering is de u die je hoort na de r. Die hoor je soms wel, maar die schrijf je niet. Het geldt bij de tussenklank na de r bij rf, rg, rk, rm of rp. Je bespreekt de stappen van het spellen. Vanaf deze les komt er een stap bij, namelijk het herkennen van de categorie. Vervolgens doe je de stappen voor met het woord 'durf'. Op de lijntjes kun je het woord schrijven. Laat bij het woord 'dwerg' de leerling zelf het woord in stukken hakken en het woord opschrijven. Je kunt zelf eventueel meeschrijven in het schrijfvlak. Ten slotte doorlopen de leerlingen de stappen voor het woord ‘hark’.

Inoefening

Eerst oefenen de leerlingen met het horen van dezelfde klank in een woord. Daarna moeten ze de klanken van een woord op de juiste volgorde zetten. Als laatste moeten de leerlingen het missende woord invullen.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel hebben begrepen door dictees af te nemen. De les bevat twee dictees. In het eerste dictee komen de woorden van de categorie aan bod. Het gemengde dictee bevat ook woorden uit voorgaande categorieën. Benadruk dat de stappen van het spellen belangrijk zijn om een woord op de juiste wijze te kunnen spellen.

Dictee:
1. Mark woont in een dorp. Schrijf op: dorp
2. Hij loopt naar het park. Schrijf op: park
3. De zon schijnt, het is erg warm. Schrijf op: erg warm
4. Schrijf de zin op: Mark werpt een bal in het doel.

Gemengd dictee:
1. Ik doe eerst mijn laars aan. Schrijf op: laars
2. Daarna loop ik de straat uit. Schrijf op: straat
3. Ik ga naar de markt. Schrijf op: markt
4. Schijf de zin op: Daar koop ik een kaart.

Aandachtspunten

De tussenklank kan te horen zijn tussen de medeklinkers tussen rf, rg, rk, rm en rp maar deze wordt niet geschreven.. De uitspraak van deze tussenklank is vaak regiogebonden. Spreek de tussenklank in de instructie zo min mogelijk uit. Bovendien kunnen leerlingen de volgorde van de medeklinkers omdraaien. Dan schrijven ze de laatste klank die ze horen als eerst op. Goed hakken en plakken is belangrijk. Het visueel maken met een hak-en-plak-kaart of hak-en-plak-bewegingen kan daarbij helpen. Ook kan het woord opnoemen en daarna de beginklank herhalen, erbij helpen. Laat ze de woorden voor zichzelf hardop voorzeggen, met daarbij de klank die ze als eerste horen.

Let erop dat je bij het hakken van woorden altijd de klank laat horen zoals het in het woord te horen is, dus met letterklanken (letter b = /bu/) en niet met alfabetklanken (letter b = /bee/).

Instructiemateriaal

Eventueel een letterbak.