Meervouden met onbeklemtoonde i of e

Algemeen

Leerlingen leren meervouden met onbeklemtoonde i of e juist te spellen.

Belang

Bespreek met de leerlingen dat het belangrijk is om meervouden zoals 'perziken' op de juiste wijze te kunnen spellen. Bijvoorbeeld als je een verhaal over je klas schrijft.

Introductie

Eerst maken de leerlingen meervoud van woorden met een korte klank. Je bespreekt dat je dan twee medeklinkers schrijft in meervoud. Als je dat niet doet, kan het woord veranderen (roken - rokken). Daarna geven de leerlingen de klemtoon aan in het woord. Je bespreekt het begrip klemtoon. In de woorden ligt de klemtoon op het eerste woorddeel.

Instructie

De leerlingen luisteren naar het woord 'perziken'. Je vraagt aan de leerlingen of het om enkelvoud of meervoud gaat, hoe het woord eindigt en op welk deel van het woord de klemtoon ligt. De klemtoon ligt op het eerste deel van het meervoud. De klemtoon ligt dus niet op de laatste klemtoon.
Je legt de regel uit die bij de categorie hoort:
- Eindigt het meervoud op /ikkun/, /ittun/, /ussun/ of /ullun/ en ligt de klemtoon niet op deze laatste klankgroep? Dan schrijf je geen dubbele medeklinker.
Bij het woord 'perziken' ligt de klemtoon op de eerste klankgroep. De korte klank is onbeklemtoonde /i/. Je schrijft dan één medeklinker, ~k~. Daarna passen de leerlingen de regel toe door stap voor stap het woord te spellen. Eerst doe je dit voor bij de woorden 'punniken' en 'dreumesen'. Daarna controleer je of de leerlingen de stappen zelf kunnen uitvoeren bij de woorden 'hinniken' en 'monniken'. Vervolgens schrijven de leerlingen de woorden helemaal zelf op. Door het afdekvlak weg te halen, kunnen de leerlingen het woord controleren.

Inoefening

Eerst drukken de leerlingen op het stukje dat bij het woord komt. Vervolgens schrijven de leerlingen het meervoud over. Daarna moeten de leerlingen het meervoud opschrijven.

Afsluiting

Je controleert of de leerlingen de spellingsregel goed begrijpen. Ten slotte geef je de dictees.

Dictee van de categorie:
1. De slimmeriken tellen alle vogels. Schrijf op: slimmeriken
2. Ze tellen eerst de haviken. Schrijf op: haviken
3. Daarna tellen ze de leeuweriken. Schrijf op: leeuweriken
4. Schrijf de zin op: Ze speuren ook naar eieren van de kieviten.

Gemengd dictee:
1. De vogels weten zich goed te verstoppen. Schrijf op: verstoppen
2. Wanneer vertrekken ze naar het volgende bos? Schrijf op: vertrekken
3. Je moet niet zaniken als je even geen vogel ziet. Schrijf op: zaniken
4. Schrijf de zin op: De vogels zijn geen stommeriken.

Aandachtspunten

- De kans bestaat dat leerlingen onterecht een dubbele medeklinker schrijven. Soms kan het helpen om te verwijzen naar categorieën waar een soortgelijke situatie optreedt. Bijvoorbeeld woorden met een open klankgroep en korte klank (zoals raket), of woorden met een stomme e (zoals gebak).
- Laat de leerlingen telkens éérst het onbeklemtoonde deel van het woord benoemen voordat ze het woord opschrijven. Je benadrukt dat je eest naar de klemtoon luistert, voordat je het woord opschrijft.
- Bij het oefenen van de woorden benadruk je de klankgroep waar de klemtoon op ligt.