Cijferend optellen t/m 100.000

Algemeen

De leerlingen kunnen cijferend optellen tot en met 100 000 met en zonder overschrijding.

Belang

Met cijferend optellen kun je getallen handig bij elkaar tellen die je niet in één keer uit je hoofd kan uitrekenen.

Introductie

Werp met de dobbelsteen en verplaats de pion het aantal ogen dat gegooid is. Het vak waar je op uitkomt is het startgetal. Laat de leerlingen twee getallen verder tellen en twee getallen terugtellen vanaf het startgetal. Dit kan hardop, maar ze kunnen de getallen ook opschrijven en omhoog houden. Speel door totdat de finish bereikt is.

Instructie

Cijferen is een verkorte manier van rekenen. Leg uit dat je via cijferend optellen een som handiger uit kunt rekenen. Er zijn verschillende manieren van cijferend optellen: met en zonder overschrijding. Na elke instructie oefenen de leerlingen met de vorm van cijferen die uitgelegd is. Herhaal de betekenis van de letters Td D H T E. Leg uit dat je de getallen van de som altijd onder elkaar zet en van rechts naar links rekent. Het grooste getal komt bovenaan en je noteert de uitkomsten van de tussensom altijd onderaan in de juiste kolom. Laat dan stapsgewijs zien hoe je te werk gaat bij cijferend optellen. Je telt eerst de eenheden bij elkaar, dan de tientallen, de honderdtallen, de duizendtallen en tienduizendtallen. Leg vervolgens uit hoe je rekent bij cijferend optellen met onthouden. Als je bij het optellen van de tussensom over het tiental heen gaat, noteer je de 1 in het onthoudhokje in de kolom links daarvan. Tel dan verder met de 1 uit het onthoudhokje en reken ook de andere tussensommen uit.

Controleer of de leerlingen cijferend kunnen optellen tot en met 100 000 door de volgende vragen te stellen:
- Waarom is het handig om cijferend op te tellen?
- Wat doe je als de tussensom meer dan 10 is?
- Reken deze som uit door te cijferen en de getallen onder elkaar te zetten: 32 521 + 14 197 =

Inoefening

De leerlingen oefenen eerst met cijferend optellen zonder overschrijding, daarna met een aftreksom met overschrijding. Vervolgens oefenen ze ook met cijferend optellen waarbij ze moeten lenen en som zelf in moeten vullen.

Afsluiting

Laat de leerlingen de sommen cijferend uitrekenen en in het schema plaatsen. Bespreek nogmaals waarom het handig is om sommen cijferend uit te rekenen en hoe je dit doet. Reken altijd van rechts naar links. Bij cijferend optellen met tiental overschrijding noteer je altijd de 1 in het onthoudhokje van de kolom links van dat getal. Zo kun je ook sommen met grote getallen handig en snel uitrekenen zonder dat je dit uit je hoofd hoeft te doen.

Aandachtspunten

Voor de leerlingen die moeite hebben met cijferen, herhaal je de betekenis van Td D H T E en hoe je getallen in een TdDHTE-schema plaatst. Schrijf de hulpsommen uit. Markeer eventueel de tussensommen boven naar beneden zodat het duidelijk zichtbaar wordt wat je bij elkaar telt. Leerlingen die het cijferen al beheersen kunnen de instructie overslaan en mogen de sommen direct cijferend uitrekenen zonder de hulpsommen te noteren.