Aftrekken t/m 20 met de 10-structuur

Algemeen

Leerlingen leren aftrekken t/m 20 met de 10-structuur.

Belang

Aftrekken met en tot een tien is handig en snel. Bijvoorbeeld als je een doos hebt met 10 bonbons en een aantal losse dan zie je snel hoeveel er zijn opgegeten en hoeveel je er nog hebt.

Introductie

Je begint met het vullen van drie telrijen. Hiermee herhaal je het verder- en terugtellen t/m 20. Daarna doe je een teloefening, waarbij bonbons geteld moeten worden. Laat de leerlingen verwoorden hoe ze geteld hebben. Wellicht wordt er al genoemd dat het handig is om eerst 10 te tellen en daarna verder.

Instructie

Je vertelt dat een tiental een groepje van 10 bonbons is. Een eenheid is een losse bonbon. Je vertelt dat als je van een getal tussen de 10 en 20 de eenheden aftrekt, je een tiental overhoudt. Dit laat je zien aan de hand van deze som: 13 bonbons - 3 bonbons = 10 bonbons. Daarna maak je drie soortgelijke sommen samen met de leerlingen. Daarna vertel je dat als je van een getal tussen de 10 en 20 een tiental aftrekt, je de eenheden overhoudt. Ook dit laat je zien, aan de hand van de volgende som: 13 bonbons - 10 bonbons = 3 bonbons. Daarna maak je soortgelijke sommen samen met de leerlingen. Hiermee kun je controleren of ze deze instructie snappen.
Daarna laat je het begrip tiental en eenheden nogmaals zien, maar dan met blokjes. Ook hierbij vorm je de bijbehorende som. Daarna reken je de sommen uit. Eerst waarbij de eenheden eraf worden gehaald en daarna het tiental. Dit kun je ook met echte blokjes laten zien.
Dan leg je uit dat bij vlekkensommen het tiental of de eenheden ontbreken; die moeten nog ingevuld worden. Je kijkt naar het uitkomst en bedenkt welk getal er nog bij moet, zodat de som klopt. Dit controleer je door twee vlekkensommen met de leerlingen te maken. Daarna herhaal je deze verschillende soorten sommen, maar dan zonder visuele ondersteuning van afbeeldingen. Benoem hierbij dat ze steeds moeten denken aan een groepje van 10 en aan losse blokjes.

Controleer of de leerlingen kunnen optellen t/m 20 met de 10-structuur door de volgende vragen te stellen:
- Hoeveel eenheden heeft 14?
- Hoeveel blokjes zitten er in een tiental?
- Wat is 16 eraf 6?
- Wat is 16 eraf 10?

Inoefening

Eerst oefenen de leerlingen twee sommen met visuele ondersteuning. Eerst waarbij de eenheden eraf gaan en daarna waarbij het tiental eraf gaat. Daarna een abstracte som waarbij ze het juiste antwoord moeten kiezen.

Afsluiting

Herhaal de begrippen tiental en eenheden. Vraag waarom het handig is om af te kunnen trekken met en tot tien. Het is handig en snel. Als afsluiting doe je samen met de leerlingen een aantal sommen. Eerst waarbij ze het aantal eenheden moeten invullen, daarna het tiental, daarna het antwoord en uiteindelijk de hele som. Dit is steeds met visuele ondersteuning. Je eindigt met abstracte sommen in dezelfde volgorde.

Aandachtspunten

Herhaal vaak de begrippen tiental (groepje van 10) en eenheden (lossen). Laat leerlingen die het lastig vinden met MAB-materiaal sommen maken. Je laat ze een som neerleggen, zoals 13 - 3, een staafje van 10 en 3 losse blokjes. Vertel hierbij dat ze niet steeds het groepje van 10 hoeven te tellen, ze weten al dat dat staafje 10 blokjes heeft. Op die manier gaat dat een stuk sneller.