Optellen t/m 100 via compenseren

Algemeen

De leerlingen leren bij optellen t/m 100 handig rekenen door er een hulpsom bij te bedenken. Ze leren wat de compensatiestrategie is door één van de getallen in de som af te ronden op een tienvoud.

Belang

Het is handig om dit te kunnen zodat je optelsommen tot 100 handiger en sneller uit kunt rekenen.

Introductie

Leg uit dat een tienvoud altijd op een 0 eindigt en dat het een rond getal is. Vraag de leerlingen of ze nog meer tienvouden weten. Vervolgens oefenen de leerlingen met afronden op een tienvoud. Op het bord staan een aantal ballen met willekeurige getallen. Noem de naam van een leerling en gooi een bal naar hem toe. De leerling die de bal krijgt, moet een rond getal maken van het getal dat je op het digibord ziet. 18 wordt 20, 27 wordt 30 en zo verder.

Instructie

Leg uit hoe je sommen tot 100 handig kunt uitrekenen. Een som zoals 38 + 5 kun je handig uitrekenen door er een hulpsom bij te bedenken. Je vult eerst één van de getallen aan tot het volgende tienvoud. Het getal 38 vul je aan tot 40 door er 2 bij te doen. De hulpsom wordt 40 + 5 = 45. De 2 die je er net bij hebt gedaan, moet je er hier weer af halen. Je krijgt 45 - 2 = 43. De uitkomst van de som blijft gelijk. Leg dit ook zo uit voor de andere sommen en wijs erop dat je soms het andere getal in de som moet aanvullen tot een tienvoud. Dit is altijd het getal dat het dichtst bij een tienvoud ligt. Controleer dan of de leerlingen weten welke hulpsommen er bij de gegeven sommen horen. De antwoorden kunnen worden uitgegumd. Laat met de getallenlijn zien dat je altijd goed moet kijken van welk getal je een tienvoud moet maken. Laat de leerlingen dan zelf oefenen en vertel dat ze de sommen moeten uitrekenen met een hulpsom. Dit doen ze in hun hoofd.

Controleer of de leerlingen gebruik kunnen maken van de compensatiestrategie door de volgende vragen te stellen:
- Rond de volgende getallen af op een tienvoud: 38 - 69 - 88 - 49 - 78
- Hoe kun je 69 + 6 handig uitrekenen?
- Wat moet je niet vergeten als je verder rekent met de hulpsom? (wat je erbij hebt gedaan, haal je er ook weer af)

Inoefening

De leerlingen bepalen eerst met welke hulpsom je de som handig kunt uitrekenen. Vervolgens rekenen ze de sommen uit door één van de getallen af te ronden op een tienvoud. Ze rekenen in hun hoofd verder met de hulpsom die ze bedacht hebben.

Afsluiting

Laat de stellingen van de twee kinderen voorlezen en vraag wie er gelijk heeft. De leerlingen bepalen welke hulpsom er het beste bij past. Vraag ook waarom ze dat denken. Bespreek dan nogmaals wanneer het handig is om een som eerst te vereenvoudigen met een hulpsom. Wijs er ook op dat ze het getal dat ze erbij hebben gedaan ook altijd weer af moeten halen om tot de juiste uitkomst te komen.

Aandachtspunten

Voor de leerlingen die moeite hebben met de compensatiestrategie kun je het aanvullen inzichtelijk maken met MAB-materiaal. Zo kunnen ze goed zien wat erbij komt waarmee je afrond tot een tienvoud. Voor hen kan het ook handig zijn om de som uit te schrijven zodat je geen stappen overslaat. Leerlingen die meer uitdaging nodig hebben, kunnen deze sommen in hun hoofd uitrekenen. Ze hoeven de sommen niet uit te schrijven als ze de strategie beheersen.

Instructiemateriaal

Een bal, MAB-materiaal.