Cijferend optellen t/m 1000 met overschrijding

Algemeen

De leerlingen kunnen cijferend optellen t/m 1000 met tiental- en honderdtal overschrijding.

Belang

Met cijferend optellen kun je getallen handig bij elkaar optellen die je niet in één keer uit je hoofd kan uitrekenen. Je kunt zo handig en snel meerdere grote getallen bij elkaar tellen.

Introductie

Laat de leerlingen de getallen maken door de blokjes te slepen. Benoem hoeveel honderdtallen, tientallen en eenheden je nodig hebt om het getal te maken.

Instructie

Cijferen is een verkorte manier van optellen. Leg uit dat je via cijferend optellen een optelsom handig uit kunt rekenen. Vertel dat de H voor honderdtallen, de T voor tientallen en de E voor eenheden staat. Laat vervolgens stapsgewijs zien hoe je te werk gaat bij cijferend optellen. De som 267 + 125 zie je onder elkaar gezet in het HTE-schema. Dit is een som waarbij je door het tiental telt. Je werkt altijd van rechts naar links. Eerst tel je de eenheden bij elkaar. De uitkomst is hoger dan 10 dus je noteert de 1 in het onthoudhokje van de tientallen. Daarna tel je de tientallen bij elkaar en tel je ook de 1 uit het onthoudhokje mee. Vervolgens tel je nog de honderdtallen bij elkaar. Vertel ook welke tussensommen je hebt gemaakt. Nu heb je de som cijferend uitgerekend. Laat de leerlingen zelf oefenen met cijferend optellen met tiental overschrijding. Leg vervolgens de som 285 + 172 uit waar bij je met honderdtal overschrijding rekent. Eerst tel je de eenheden bij elkaar. De uitkomst is hier niet hoger dan 10 dus je hoeft niks te onthouden. Dan tel je de tientallen bij elkaar en noteer je de 1 in het onthoudhokje bij de honderdtallen. Vervolgens tel je de honderdtallen bij elkaar en tel je ook de 1 uit het onthoudhokje mee. Laat de leerlingen dan bepalen welke tussensom je maakt om tot de uitkomst die in het gele vakje hoort te komen. Vervolgens oefenen ze met drie verschillende manieren van cijferend optellen.

Controleer of de leerlingen cijferend kunnen optellen door de volgende vragen te stellen:
- Waarom is het handig om cijferend op te tellen?
- Wat betekenen de letters H T E?
- Waar begin je altijd bij cijferend rekenen?
- Reken deze sommen uit door te cijferen en de getallen onder elkaar te zetten: 428 + 471 = en 267 + 346

Inoefening

De leerlingen oefenen eerst door een som met tiental overschrijding die al in het HTE-schema staat cijferend uit te rekenen. Dan oefenen ze door de gegeven som zelf in het schema te plaatsen en uit te rekenen. Vervolgens rekenen ze de som in het HTE-schema met drie honderdtallen cijferend uit.

Afsluiting

Laat de leerlingen zelf sommen bedenken door cijfers naar het HTE-schema te slepen. Zorg ervoor dat er verschillende types sommen aan bod komen: met tientaloverschrijding, met honderdtaloverschrijding en sommen met 3 getallen. Bespreek nogmaals waarom het handig is om sommen cijferend uit te rekenen en hoe je dit doet. Reken altijd van rechts naar links en maak gebruik van de onthoudvakjes als je iets overhoudt. Zo kun je ook sommen met grote getallen handig en snel uitrekenen zonder dat je dit uit je hoofd hoeft te doen.

Aandachtspunten

Voor de leerlingen die moeite hebben met cijferen, herhaal je de betekenis van H T E en hoe je getallen in een HTE-schema plaatst. Schrijf de hulpsommen uit. Markeer eventueel de eenheden, tientallen en honderdtallen van boven naar beneden zodat het duidelijk zichtbaar wordt wat je bij elkaar telt. Leerlingen die het cijferen al beheersen kunnen de instructie overslaan en mogen de sommen direct cijferend uitrekenen zonder de hulpsommen te noteren.