Cijferend aftrekken t/m 1000 met overschrijding

Algemeen

De leerlingen kunnen cijferend aftrekken t/m 1000 door te lenen bij het tiental of het honderdtal.

Belang

Met cijferend aftrekken kun je getallen handig aftrekken die je niet in één keer uit je hoofd kan uitrekenen. Je kunt zo handig en snel meerdere grote getallen van elkaar aftrekken.

Introductie

Laat de leerlingen de getallen maken door de blokjes te slepen. Benoem hoeveel honderdtallen, tientallen en eenheden je nodig hebt om het getal te maken.

Instructie

Leg uit dat je via cijferend aftrekken een aftreksom handig uit kunt rekenen. Vertel dat de H voor honderdtallen, de T voor tientallen en de E voor eenheden staat. Laat stapsgewijs zien hoe je te werk gaat bij cijferend aftrekken. Vraag de leerlingen of ze nog weten wat het onthoudhokje is en wijs deze aan. De som 452 - 137 zie je onder elkaar gezet in het HTE-schema. Dit is een som waar je moet lenen bij het tiental. Je rekent altijd van rechts naar links. Eerst trek je de eenheden van elkaar af. Dit gaat niet dus dat betekent dat je moet lenen bij de tientallen. Je streept de 5 door en schrijft in het onthoudhokje van de tientallen op wat er overblijft. Vervolgens tel je het tiental bij de eenheden op en dat noteer je in het onthoudhokje van de eenheden. Nu kun je de eenheden wel van elkaar aftrekken. Dan trek je de tientallen van elkaar af en reken je verder met het getal dat nog over is gebleven. Vervolgens trek je nog de honderdtallen van elkaar af en heb je de som cijferend uitgerekend. Laat de leerlingen dan bepalen welke tussensom je maakt om tot de uitkomst die in het gele vakje hoort te komen. Vervolgens oefenen ze met cijferend aftrekken waarbij ze bij het tiental moeten lenen. Leg dan volgens dezelfde stappen als lenen bij het tiental uit hoe je te werk gaat als je moet lenen bij het honderdtal. Je komt dan tekort bij de tientallen en moet lenen bij het honderdtal. Laat de leerlingen ook hier mee oefenen.

Controleer of de leerlingen cijferend kunnen aftrekken door de volgende vragen te stellen:
- Waarom is het handig om cijferend af te trekken?
- Wat betekenen de letters H T E?
- Waar begin je altijd bij cijferend rekenen?
- Reken deze sommen uit door te cijferen en de getallen onder elkaar te zetten: 458 - 129 = en 763 - 382

Inoefening

De leerlingen oefenen eerst met cijferend aftrekken door twee tientallen van elkaar af te trekken waarbij ze moeten lenen bij het tiental. Dan oefenen ze een zelfde soort som met honderdtallen en vervolgens door een som zelf in het HTE-schema te plaatsen en cijferend uit te rekenen door te lenen bij het honderdtal.

Afsluiting

Laat de leerlingen zelf sommen bedenken door cijfers naar het HTE-schema te slepen. Zorg ervoor dat er verschillende types sommen aan bod komen: met lenen bij het tiental en lenen bij het honderdtal. Bespreek nogmaals waarom het handig is om sommen cijferend uit te rekenen en hoe je dit doet. Reken altijd van rechts naar links en leen bij de buren als je tekort komt. Zo kun je ook sommen met grote getallen handig en snel uitrekenen zonder dat je dit uit je hoofd hoeft te doen.

Aandachtspunten

Voor de leerlingen die moeite hebben met cijferen, herhaal je de betekenis van H T E en hoe je getallen in een HTE-schema plaatst. Schrijf de hulpsommen uit. Markeer eventueel de eenheden, tientallen en honderdtallen van boven naar beneden zodat het duidelijk zichtbaar wordt wat je van elkaar aftrekt. Leerlingen die het cijferen al beheersen kunnen de instructie overslaan en mogen de sommen direct cijferend uitrekenen zonder de hulpsommen te noteren.